بزرگداشت ۲۵ سالگی خط معلی | مروری بر تاریخچه، جایگاه و سخنان حمید عجمی
مقدمه
خط معلی یکی از مهمترین نوآوریهای خوشنویسی معاصر ایران است که در دهه ۱۳۷۰ توسط استاد حمید عجمی ابداع شد. این خط طی ۲۵ سال گذشته جایگاه ویژهای در میان هنرمندان و علاقهمندان خوشنویسی ایرانی ـ اسلامی یافته و امروز به عنوان یکی از پرطرفدارترین خطوط نوین خوشنویسی شناخته میشود. در شهریور ۱۴۰۴، مراسم بزرگداشت ۲۵ سالگی خط معلی همزمان با افتتاح نمایشگاه «اشراق در زمین» در مجموعه فرهنگی هنری آسمان برگزار شد. در این مراسم، چهرههای برجسته خوشنویسی و پژوهشگران هنر، درباره تاریخچه، جایگاه و مسیر خط معلی به بحث و گفتگو پرداختند.
تاریخچه خط معلی و تقدیر فرهنگستان هنر
«مسعود ناصری»، خوشنویس و پژوهشگر هنر، در این مراسم یادآور شد که فرهنگستان هنر در سال ۱۳۸۱ طی تقدیرنامهای، خط معلی را به عنوان یکی از دستاوردهای بزرگ استاد حمید عجمی معرفی کرد. در آن زمان، این خط به دلیل انعطافپذیری و خصیصههای زیباشناسانهاش مورد تحسین قرار گرفت و به عنوان حرکتی نوین در سنت خوشنویسی اصیل ایرانی شناخته شد.
ناصری همچنین تاکید کرد که بر خلاف بسیاری از خطوطی که تنها جنبه تزئینی یا کاربردی داشتند، خط معلی پیوندی عمیق میان فرم و معنا ایجاد میکند و در آن مضامین عرفانی و الهامات معنوی نقش محوری دارند.
خط معلی در ادامه زنجیره خوشنویسی ایرانی ـ اسلامی
«نیر طهوری»، استاد دانشگاه و پژوهشگر هنر، با مرور سیر تاریخی خوشنویسی اسلامی از ابن مقله تا میرعماد و درویش عبدالمجید طالقانی، خط معلی را ادامهدهنده سنت خوشنویسی ایرانی ـ اسلامی معرفی کرد.
او معتقد است همانطور که خط کوفی در صدر اسلام بیشتر برای نمایش و نگارش آیات کوتاه قرآن استفاده میشد، خط معلی نیز روحی نمایشی دارد و بهویژه برای نگارش گزیدههای کوتاه و مقدس مانند نام مبارک حضرت علی (ع) بسیار تاثیرگذار است.
طهوری در ادامه افزود: «استاد عجمی با بهرهگیری از گرافیک مدرن و سنت خوشنویسی ایرانی توانست خطی بیافریند که نه تنها به گذشته متصل است، بلکه زبانی تازه برای هنر معاصر نیز فراهم میکند.»
جایگاه معاصر خط معلی
«پرویز قلیچخانی» نیز در این مراسم به جایگاه خط معلی در هنر معاصر پرداخت و گفت: «خط معلی موفقترین و پرطرفدارترین تجربه خوشنویسی معاصر ایران است. این خط نشان داد که هنر خوشنویسی هنوز زنده است و ظرفیت نوآوری دارد.»
او افزود: «در گذشته معمولاً خط جدید نتیجه نیاز اجتماعی بود، اما امروز در دوره معاصر یک فرد میتواند چنین تحولی را رقم بزند. استاد حمید عجمی توانست با ابداع خط معلی چنین جایگاهی را به دست آورد.»
پیام استاد غلامحسین امیرخانی
در این مراسم پیام استاد غلامحسین امیرخانی، پیشکسوت برجسته خوشنویسی ایران، قرائت شد. در بخشی از پیام او آمده بود:
«خط معلی توسط هنرمند نازنین، استاد حمید عجمی، جایگاه خود را یافته است؛ چراکه طبیعت هنر همواره به تناسب زمان، جلوههای تازهای به خود میگیرد. به امید موفقیتهای روزافزون برای همه هنرمندان ایران.»
سخنان حمید عجمی در بزرگداشت ۲۵ سالگی خط معلی
در پایان، استاد حمید عجمی به بیان خاطرات و تجربیات خود در مسیر خلق خط معلی پرداخت. او گفت:
«۲۵ سال پیش، در شرایطی روحی و معنوی خاص، الهاماتی در من شکل گرفت که به خلق خط کعبی و سپس خط معلی انجامید. همان زمان، وقتی از ارتباط این خط با عالم معنا سخن گفتم، برخی مرا متوهم خواندند. اما حقیقت این است که خط معلی برآمده از عشق من به حضرت علی (ع) و سلوک معنوی شخصیام است.»
او افزود: «انجمن خوشنویسان نسبت به این ابداع سکوت کرد، اما من مسیر خود را ادامه دادم. بعدها حمایت مسئولان فرهنگی و هنری کشور، نشان داد که خط معلی حرکتی جدی در عرصه هنرهای تجسمی ایران بوده است. امروز افتخار میکنم که این خط به عنوان بخشی از میراث خوشنویسی ایرانی شناخته میشود.»
جمعبندی
بزرگداشت ۲۵ سالگی خط معلی فرصتی بود تا بار دیگر به نقش نوآورانه استاد حمید عجمی در تاریخ خوشنویسی ایران پرداخته شود. خط معلی امروز نه تنها یک ابداع شخصی، بلکه بخشی از جریان خوشنویسی معاصر ایران است که در ادامه سنت نستعلیق و شکسته نستعلیق، افقهای تازهای برای هنر خوشنویسی ایرانی ـ اسلامی گشوده است.
دیدگاهتان را بنویسید